Na een principebesluit van de gemeenteraden over het aangaan van een herindeling, stellen de colleges van B&W van de betrokken gemeenten met elkaar een herindelingsontwerp op. Daarin wordt de noodzaak van de herindeling en de samenstelling van partners onderbouwd. Ook geeft het de grenzen van de nieuwe gemeente weer. Verder wordt in het herindelingsontwerp vaak een visie op de toekomst van de nieuwe gemeente opgenomen. Na besluitvorming in de gemeenteraden wordt het ontwerp ter inzage gelegd.

Het herindelingsontwerp dient als voorloper van het herindelingsadvies. Dit betreft het eerdere ontwerp, maar dan inclusief een reactienota op de zienswijzen (en eventuele verwerking) ervan. Het herindelingsadvies wordt uiteindelijk, voorzien van een provinciale zienswijze, door de minister van BZK getoetst aan het op dat moment geldende Beleidskader. Daarna wordt het omgezet in een voorstel voor een herindelingswet.