Voortouw

Het gaat om de fusie van Blaricum, Laren en Huizen en om het samengaan van Wijdemeren met Hilversum. GS van Noord-Holland hebben in beide herindelingen het voortouw genomen omdat de bestuurskracht in de ogen van provincie tekort schiet en de gemeenten zelf niet tot een gedegen oplossing hiervoor kunnen komen. Beide fusies staan voor januari 2021 gepland.

Toets

‘De minister toetst deze voorgenomen herindelingen aan het nieuwe beleidskader. In verband met de zorgvuldigheid van het proces hebben GS besloten om de twee herindelingsprocedures te verlengen’, aldus een woordvoerder van GS. Zodra de minister het nieuwe beleidskader heeft vastgesteld, zullen GS op basis van dit kader en de nadere toelichting van de minister daarop de herindelingsontwerpen voor de vijf gemeenten afronden. In een brief aan GS van Noord-Holland schrijft Ollongren dat ‘herziening van het Beleidskader gemeentelijke herindeling van invloed zal zijn op het verdere proces van onder meer de door provincie Noord-Holland geïnitieerde herindelingsprocedure in Gooi en Vechtstreek. Dit omdat ik ervan uit ga dat het nieuwe Beleidskader leidend gaat zijn voor deze herindelingsvoorstellen.’

Vervolgstappen

De provincie gaat wel door met de voorbereiding van het concept herindelingsontwerp, zo laat de woordvoerder van GS Noord-Holland weten. Zoals de planning er nu ligt, nemen GS daarover in september een besluit en Provinciale Staten in oktober. Dan gaat het de inspraak in. Voor 1 juli volgend jaar zou het door het provincie vastgestelde herindelingsontwerp bij de minister moeten liggen. Het is de vraag of deze planning gehaald wordt. ‘De totstandkoming van het nieuwe beleidskader duurt naar verwachting nog enige maanden’, zo laat de woordvoerder van BZK desgevraagd weten. ‘Het is vanzelfsprekend aan de provincie en betrokken partijen zelf om dit gegeven mee te nemen bij de afweging om te komen tot mogelijke vervolgstappen in deze procedures.’

Termijnen

De deze maand geplande bijeenkomsten voor inwoners van de betrokken gemeenten zijn geschrapt. Zodra er duidelijkheid over het nieuwe beleidskader is, worden deze opnieuw gepland. Met de verlenging is geen sprake van overschrijding van termijnen die in de zogeheten arhi-procedure (‘herindelingsregels’) zijn vastgelegd, benadrukt de woordvoerder van GS. ‘Dat zijn termijnen van orde en geen wettelijke termijnen.’

Verrast

‘Wij zijn verrast door het bericht, maar hebben het voorlopig voor kennisgeving aangenomen’, laten de colleges van Blaricum en Laren via hun woordvoerders weten. ‘Los van dit besluit pleiten wij altijd al voor zelfstandigheid van onze gemeenten en dat zullen we blijven doen’, antwoorden zij op de vraag of de gemeenten hopen dat verlenging van de procedure mogelijk tot afstel van de herindeling zal leiden. Beide gemeenten willen met Huizen overleggen over de betekenis van dit uitstel. ‘Verder stellen wij vast dat er al lange tijd onduidelijkheid is over de bestuurlijke toekomst voor de gemeenten en hun ambtelijke organisatie.’ Huizen heeft geen moeite met de verlenging. ‘Dat zien wij als een logische stap, nu de minister het beleidskader gaat aanpassen’, laat een woordvoerder weten.

Ongenoegen

De afgelopen jaren hebben onder meer de provincies Groningen, Limburg, Brabant en Zuid-Holland het heft in eigen hand genomen om tot bestuurskrachtige gemeenten te komen. In het nu vigerende beleidskader herindelingen hebben provincies een steviger rol dan voorheen, en mogen als herindelingen niet ‘van onderop’ tot stand komen, maar wel in het kader van onder meer bestuurskracht nodig zijn, het initiatief tot herindeling nemen. Veelal tot ongenoegen van gemeenten die gedwongen worden tot herindeling. Ondanks protesten heeft tot nu toe alleen de Limburgse gemeente Landgraaf met succes tegen de provinciale inmenging geageerd. Op aangeven van de Raad van State heeft het kabinet eind vorig jaar een streep gezet door het fusievoorstel Heerlen-Landgraaf. De Eerste Kamer behandelt nog voor de zomer een aantal omstreden herindelingen, zoals die in de Hoeksche Waard en Groningen, Ten Boer en Haren. Haren stelt dat de provincie Groningen de regels met voeten heeft getreden. Ook Binnenmaas, Cromstrijen en Korendijk hekelen het provinciaal optreden bij de fusie van deze drie gemeenten met Oud-Beijerland en Strijen.