Oirschot blijft buiten het hele verhaal omdat die gemeente zich naast de Kempen ook oriënteert op het stedelijk gebied. Maar als het federatiemodel niet door Bergeijk, Bladel, Eersel én Reusel-De Mierden vrijwillig omarmd wordt, moet een herindeling van de drie laatstgenoemde drie gemeenten volgen. Dat is het uitgangspunt van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Bergeijk blijft op eigen verzoek buiten die herindeling, ‘omdat deze gemeente zelfstandig in staat is tot uitvoering van zijn takenpakket’. Eersel en Reusel-De Mierden hebben een voorkeur uitgesproken voor een fusie. Bladel – dat tussen die twee in ligt – heeft juist te kennen gegeven zelfstandig te willen blijven als het federatiemodel afketst.

Bij een fusie van Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden ontstaat een gemeente van bijna 240 vierkante kilometer met circa 51.500 inwoners en een gemeenteraad van 31 leden. Maar liefst vijftien kernen zou de nieuwe Kempengemeente tellen. Het grootste bezwaar dat bij herindeling steevast op tafel komt, is dat de kleine kernen niets meer in de melk te brokkelen hebben. Dat het bestuur niet meer weet wat er in de dorpen speelt. Dat kan op enkele manieren ondervangen worden, schetsen procesbegeleider Ad de Kroon en Rob de Greef in hun rapport. De lichtste constructie met dorpencoördinatoren gaat niet verder dan ambtelijke contacten met burgers, belangenverenigingen en dergelijke. In een iets zwaardere variant krijgen de dorpskernen naast een coördinator ook een wethouder toegewezen. En nog een stap verder kunnen de dorpsraden worden opgetuigd met formele adviserende of beslissingsbevoegdheden. Die dorpsraden kunnen rechtstreeks gekozen worden. ‘De nabijheid is een belangrijk criterium voor sommige Kempengemeenten om niet direct enthousiast te worden voor een herindeling’, stellen De Kroon en De Greef in hun rapport. Om dat bezwaar te ondervangen kunnen via de herindelingswet zwaarder toegeruste dorpsraden verplicht worden opgelegd.

Je kunt je echter afvragen wat de meerwaarde is van een fusie als je vervolgens op het niveau van de dorpsraden een extra bestuurslaag optuigt. Financieel word je als gemeente doorgaans niet beter van een herindeling. Die leidt meestal niet tot een kostenbesparing, concludeerde onafhankelijk onderzoeksinstituut Coelo. En de inkomsten uit het Gemeentefonds dalen gemiddeld juist.

Een Kempische federatie komt er alleen als Bergeijk, Bladel, Eersel en Reusel-De Mierden unaniem kiezen voor dit model. Maar wat is het eigenlijk, een federatie? Dat is een alleszins redelijke vraag, aangezien die bestuursvorm op dit moment nog niet bestaat in Nederland. Er is dan ook een wetswijziging voor nodig.

Bladel

Het idee kwam in september onverwacht uit de hoge hoed van B en W van Bladel. De opzet is dat de huidige vier gemeenten blijven bestaan, maar dat de onderwerpen die het lokale overstijgen worden opgepakt door een federatiebestuur. Daar hebben de gewone gemeenteraden dus geen enkele bemoeienis meer mee. Het federatiebestuur bestaat uit een eigen college (dagelijks bestuur) en eigen raad (algemeen bestuur). Die laatste wordt door de burgers gekozen, gelijktijdig met de gewone gemeenteraad. Het college van Bladel ziet in de federatie een kans om het beste van twee werelden te behouden: een overheid die dicht bij de burger blijft staan voor lokale onderwerpen en tegelijkertijd is opgeschaald naar een formaat dat de huidige taken aankan.

In een rapport dat eind vorige maand verscheen vullen procesbegeleider Ad de Kroon en Rob de Greef het begrip federatie verder in. Een van de belangrijkste vragen is welke bevoegdheden moeten worden overgedragen aan het federatiebestuur. Dat pakket moet omvangrijk genoeg zijn om al het extra werk voor een nieuwe bestuursvorm te rechtvaardigen, maar voor de gemeentebesturen moet er ook nog iets overblijven.

Het tweetal stelt voor de volgende beleidsgebieden ‘in elk geval’ over te hevelen: economische zaken, toerisme, verkeer en vervoer, het sociaal domein, volksgezondheid en welzijn, ruimtelijke ordening en volkshuisvesting.

De Kroon en De Greef verwachten dat de overgang naar een federatiemodel geen grote kostenverandering met zich mee zal brengen. En een deel van de ambtelijke organisatie kan van de afzonderlijke gemeenten naar de federatie.

De juridische haalbaarheid is een grotere hobbel. Als de wetswijziging al met groen licht door de ministerraad, de Tweede én Eerste Kamer komt zijn we minstens drie jaar verder, schat het tweetal: “Al met al een lang traject met veel politieke hordes die genomen moeten worden, en waarvan de uitkomst op voorhand niet te voorspellen is.”

Bron: ed.nl (Twan Linders)
Geplaatst door: SeinstravandeLaar