Een herindeling heeft op een aantal manieren effect op inwoners. Allereerst omdat door een herindeling de afstand tussen inwoners en het gemeentebestuur toeneemt. De (persoonlijke) bekendheid en dagelijkse aanspreekbaarheid van bestuurders in de richting van inwoners zal afnemen. Bestuurders gaan over een groter gebied en zijn mogelijk minder bekend met de lokale context.

Een ander effect betreft de lokale lasten van een gemeente. Bij een herindeling moeten namelijk de tarieven, waaronder de OZB, van de verschillende gemeenten worden geharmoniseerd. In de wet Arhi zijn daar voorschriften over opgenomen. Het kan er voor zorgen dat sommige inwoners meer en anderen minder aan lokale lasten gaan betalen.

Het nieuwe gemeentebestuur moet ook het beleid van de heringedeelde gemeenten harmoniseren. Waarbij in het nieuwe beleid uiteraard specifiek uitdrukking worden gegeven aan de prioriteiten van de voormalige gemeenten, zoals ten aanzien van dienstverlening en voorzieningen.

Op de herindelingsdatum worden gemeentesecretarissen en griffiers eervol uit hun ambt ontslagen. Gedeputeerde Staten (GS) stellen een tijdelijke gemeentesecretaris aan (voor 1 december voorafgaande aan de herindelingsdatum), meestal op voordracht van de gemeenten. De huidige gemeentesecretarissen en griffiers kunnen – indien gewenst – een verzoek indienen bij GS om met ingang van de herindelingsdatum in een andere voorlopige functie over te gaan in dienst van de nieuwe gemeente. De rechtspositie zal in dat geval gelijk zijn aan die van de overige ambtenaren. De nieuwe gemeente bepaalt op welke functie men terecht komt. In beginsel zullen GS zulke verzoeken honoreren.

De Wet algemene regels herindeling is een Nederlandse wet, bedoeld om het proces van herindelingen en grenscorrecties te begeleiden en gevolgen te ondervangen. De wet is in 1984 vastgesteld en regelt hoe gemeenten, provincies en de Minister van Binnenlandse Zaken moeten handelen als er bij van één van hen een initiatief is om het grondgebied van een provincie of gemeente te wijzigen.

In de kern bestaat de wet Arhi uit vier delen:

• onderscheid tussen herindeling en grenscorrectie;
• processtappen bij initiatie door gemeenten, provincies of minister;
• financieel toezicht en financiële consequenties bij herindeling;
• overgang van rechten en plichten van de voormalige gemeenten naar de nieuwe gemeente.

Bron: vng.nl