BRONCKHORST – Doesburg verkeert in zwaar financieel weer en kan de begroting voor 2025 niet meer sluitend krijgen zonder ingrijpende maatregelen voor haar burgers. De gemeente zoekt naar oplossingen en meer samenwerking met buurgemeenten zal hier onderdeel van zijn. Een gemeentelijk fusie is zelfs geopperd, waaronder met Bronckhorst, maar niet alle politieke partijen in de Achterhoekse gemeente lopen hier warm voor. Mocht het toch zover komen, wat kan dit betekenen voor gemeente Bronckhorst? Biedt het kansen voor meer woningbouw of zal het leiden tot een cultuurclash?

Doesburg, de Poort naar de Achterhoek, is al eeuwenlang zelfstandig. De oude Hanzestad heeft het echter financieel zwaar en heeft vorig jaar onder ogen moeten zien dat het niet in staat is door te gaan op dezelfde voet. De vele taken die de landelijke overheid heeft afgewenteld op gemeenten en de kosten die dit met zich meebrengt zijn niet meer op te brengen voor de kleine stad. De gemeente erkent dat de dienstverlening, zorgvuldigheid en kwaliteit bij de uitvoering van taken achteruitgaan. Daar komt bij, zo legt de gemeente op haar website uit, dat het geld bijna op is: ‘In de komende jaren moet Doesburg meer geld uitgeven dan er binnenkomt en geschikt personeel is voor een kleine gemeente steeds moeilijker te vinden. De grens is bereikt en er moet wat gebeuren’.

Daarom is ze op zoek naar samenwerkingspartners. Bronckhorst is een logische kandidaat, maar ook Rheden en Zevenaar liggen voor de hand, gezien Doesburg grenzen deelt met alle drie de gemeenten. Ook de vorm die de samenwerking krijgt is onderwerp van discussie. CDA Doesburg denkt niet te ontkomen aan een fusie met een grotere gemeente. En Stadspartij Doesburg stuurt aan op behoud van zelfstandigheid met een mogelijke ambtelijke fusie als oplossing voor de financiële problemen.

Hoe de samenwerking er uiteindelijk ook uit gaat zien, dat er iets moet veranderen staat vast. In februari roerde zelfs de provincie zich in de kwestie: “Het maakt mij niet uit wat u kiest, als het maar zicht geeft op een gezond Doesburg voor minimaal tien jaar”, aldus gedeputeerde Peter Drenth tegenover de gemeenteraad.

Een inniger samenwerking met de Achterhoek ligt enerzijds voor de hand: Doesburg is aangesloten bij Stichting Toerisme Achterhoek en ook op ICT-gebied heeft ze al aansluiting met Bronckhorst en Doetinchem. Anderzijds is de samenwerking met gemeenten aan de andere kant van de IJssel ook intensief. Zo is de stad lid van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen, is de jeugdzorg vanuit GGD Gelderland-Midden georganiseerd en is de gemeente aangesloten bij de Omgevingsdienst van Arnhem.

Handboek erbij

Als wordt aangestuurd op een gemeentelijke of alleen een ambtelijke fusie met Bronckhorst, wat betekent dit voor de Achterhoekse gemeente? Een ambtelijke fusie houdt in dat het ambtelijk apparaat van twee gemeenten wordt gebundeld. Hoe dit precies uitgewerkt wordt is aan de gemeenten, maar een bekende vorm is het gastheermodel, waarbij een flink aantal taken uitgevoerd wordt door een grotere gemeente. Vorig jaar heeft Doesburg deze optie onderzocht, echter is er vanaf gezien omdat het nadelig zou uitpakken voor de stad en te hoge kosten met zich meebrengt.

Een gemeentelijke fusie houdt in dat twee gemeenten de krachten volledig bundelen. Volgens het ‘Handboek gemeentelijke herindeling’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken zijn er hierbij twee opties: een gemeentelijke herindeling, waarbij de bestaande gemeenten ophouden te bestaan en een nieuwe gemeente, veelal met een nieuwe naam, opgezet wordt.
De tweede optie is een ‘lichte samenvoeging’, waarbij de ontvangende gemeente, in dit geval Bronckhorst, niet belast wordt met de gevolgen van de opheffing. Dit betekent dat de burgemeester en ambtenaren van Bronckhorst gewoon aan het werk blijven. Wel zal er in beide gevallen sprake zijn van nieuwe gemeenteraadsverkiezingen. Dit staat voorgeschreven als het aantal inwoners van een gemeente met meer dan 10% groeit, ten gevolge van een fusie. In het geval van Bronckhorst zullen er 11.081 inwoners bijkomen, tot in totaal 47.200 inwoners.

Verschillen

Verder in de cijfers duikend is een verschil op sociaaleconomisch niveau te zien tussen de gemeenten. Volgens het CBS ligt het gemiddeld gestandaardiseerd inkomen van een inwoner van Bronckhorst in 2022 op 39.800 euro per jaar, dat van de gemiddelde Doesburgse inwoner is 34.300 euro. Ook scoort Doesburg aanzienlijk lager op de SES-WOA-score vergeleken met haar grotere buurgemeente. Deze score, ook berekend door het CBS, toont dat Bronckhorst gemiddeld genomen meer inwoners heeft die hoger opgeleid, vaker langdurig werkzaam zijn en over het geheel genomen welvarender zijn dan in Doesburg. Ook heeft Doesburg het hoogste percentage WW’ers van heel Gelderland, blijkt uit cijfers van juli dit jaar.

Wat dit precies voor Bronckhorst gaat betekenen, mocht een fusie plaatsvinden, is nog niet bekend. De gemeente zegt dat er nog ‘geen concrete gesprekken hebben plaatsgevonden’ met Doesburg. De politieke partijen van Bronckhorst zijn bekend met de situatie van Doesburg, maar niet iedereen staat open voor toenadering.

Stadse problemen

Rob Weverink, fractievoorzitter van CDA Bronckhorst, benadrukt de verschillen tussen de gemeenten: “Het lijkt me niet de eerste optie om Doesburg aan te sluiten bij Bronckhorst. Doesburg is een mooi stadje, maar dat is ook meteen waarom het niet bij Bronckhorst past. In een stad zitten heel andere problematieken dan in onze gemeente. Ook lijkt het me op het eerste gezicht niet passend qua cultuur en tradities.”

SGP-fractievoorzitter Dick Ebbers kan zich hierin vinden: “Bronckhorst is een grote plattelandsgemeente, Doesburg past hier slecht in als stad. De cultuur is minder Achterhoeks. We zijn hier met heel andere kwesties bezig, zoals veel stoppende agrariërs. Het zou me verbazen als Doesburg meer dan drie boeren telt.” Hij ziet wel meer samenwerking voor zich, bijvoorbeeld op het gebied van jeugdzorg, maar niet een fusie: “Twintig jaar geleden hebben ze de boot afgehouden, toen veel gemeenten aan het fuseren waren. Nu plukken ze daar de zure vruchten van.”

‘Niet veel groter dan Zelhem’

Robbert van Velsen, raadslid voor Gemeentebelangen Bronckhorst denkt daarentegen positief over een eventuele fusie met Doesburg: “Het zal kansen bieden voor beide kanten. Op het gebied van toerisme is er goede aansluiting, maar ook voor de grote vraag naar woningen in Bronckhorst kan het wat betekenen.” De gemiddelde vraagprijs voor een woning ligt in Doesburg ruim 100.000 euro lager dan in zijn eigen, landelijk gelegen gemeente, en het aantal (sociale) huurwoningen is naar verhouding een stuk hoger. Bij een fusie tussen de gemeenten wordt dan sneller voldaan aan de landelijke eis voor betaalbare woningen, wat volgens Van Velsen meer ruimte geeft voor nieuwbouw.

Het bezwaar van zijn collega’s van de CDA en SGP, het vermeende cultuurverschil tussen de gemeenten, ziet Van Velsen anders: “Tussen het dorpskarakter van Bronckhorst en het stadskarakter van Doesburg zit niet veel verschil. Doesburg is een kleine stad, qua inwonersaantal niet eens zoveel groter dan Zelhem.”

Hij ziet een reguliere gemeentelijke herindeling niet zitten, maar een lichte samenvoeging wel: “Het is voor Bronckhorst belangrijk dat we niet opgezadeld worden met de financiële problemen van Doesburg. Bronckhorst staat er financieel goed voor, we hebben een ruime buffer. Ik zie graag dat de provincie hierin faciliteert zodat Doesburg de tijd en ruimte krijgt om goed te integreren, zonder de schuldenlast.”

Inspraak

Sinds vorige week kunnen Doesburgers meepraten over de toekomst van hun stad door een enquête in te vullen op de gemeentewebsite. Het is bedoeld om de stemming onder inwoners te pijlen: wat vinden ze belangrijk en wat kan beter in de stad?

In oktober moet Doesburg verschillende toekomstscenario’s uitgewerkt hebben en deze voorleggen aan de gemeenteraad. Deze neemt een beslissing over welk scenario doorgang krijgt en hoe de toekomst van de stad eruit gaat zien.

Bron: Contact Bronckhorst Noord (Guus Helle)

Geplaatst door: & Van de Laar